Gaius Institutes of Roman Law
Clarendon Press, Oxford, 1904
Beschikbaar als e-book op:
Gaius (circa 110 - 180) was een Romeins jurist en docent die zijn Instituten (Gaii Institutiones) publiceerde in ca. 150 CE. De Instituten zijn de vier oudste romeinsrechtelijke leerboeken die nu nog bekend zijn. Ze behandelen op systematische wijze de bronnen van de verbintenis.
Dit handboek voor het Romeins recht werd in de zesde eeuw de basis voor de Institutiones Iustiniani, die werden opgenomen in het Corpus Iuris Civilis. De Instituten van Gaius verdwenen eeuwenlang vrijwel uit beeld. Begin negentiende eeuw vond Barthold Georg Niebuhr een handschrift in de Biblioteca Capitolare te Verona waarin de tekst ervan in palimpsest is overgeleverd. Met behulp van chemische middelen werd de tekst weer leesbaar gemaakt. De Instituten van Gaius vormen uiteindelijk een van de zeer weinige teksten van de klassieke Romeinse juristen die in zijn geheel bewaard is gebleven.
De Instituten zijn eigenlijk een samenvatting van het recht voor de studenten die Gaius onderwees. Om hun aandacht vast te houden, maakte Gaius een schema waarin hij de verschillende onderdelen van het recht ordelijk plaatste.
De wetten en regels werden in vier categorieën opgedeeld:
- Personen (Persona)
- Hierbij werd voor de personen vervolgens het onderscheid gemaakt of ze vrij of slaaf waren, of ze pater familias waren of nog onder ouderlijk toezicht stonden en niet geëmancipeerd waren.
- Zaken (Res)
- Hier wordt behandeld alles wat men thans goederen noemt, en die object van zakelijke rechten kunnen zijn.De diverse soorten rechten die bestaan en de wijze waarop deze kunnen ontstaan, teniet gaan en kunnen worden overgedragen wordt door Gaius behandeld.
- Verbintenissen (Obligationes)
- Een belangrijke vernieuwing was dat Gaius ook verbintenissen in groepen indeelde en hierbij een tweedeling maakt in het ontstaan van een verbintenis.
- * Contractus; overeenkomst (Contract)
- * Delictum; onrechtmatige daad (Delict)
- Een verbintenis is dus ofwel vrijwillig overeengekomen (ex contractu) of vloeit voor uit een delict (ex delicto), zodat schadevergoeding verschuldigd is.
- Ook nu nog zijn dit in het huidig recht verbintenisscheppende oorzaken die in het Burgerlijk Wetboek geregeld zijn.
- Gaius behandelt ook het erfrecht in zijn derde commentaar dat over verbintenissen gaat.
- Vorderingsrechten (Actiones)
- Hiermee werden niet zozeer acties in de zin van gerechtelijke stappen bedoeld, maar bijvoorbeeld een actie waarbij eigendom over een ding wordt geclaimd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten