Het Loonse Landrecht

COUN, Theo
Het Loonse Landrecht
Inleiding, tekstuitgave, vertaling en aantekeningen
in: Limburg-Het Oude Land van Loon, Jg. 90 van 2011, nr. 2-3

• http://www.limburgloon.be/

In dit dubbelnummer van het kwartaaltijdschrift van de Federatie van Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg verscheen deze wetenschappelijk verantwoorde editie van het Loonse landrecht. Hoewel reeds in 1871 een academische editie van dit landrecht werd uitgegeven, is deze publicatie zo minutieus voorbereid en historisch-taalkundig ingeleid dat de oudere editie als achterhaald kan worden beschouwd.

Inhoud:

1. Inleiding
2. De bronnen voor het Loonse gewoonte- of landrecht
3. Officiele wetboeken voor de Loonse rechterlijke instellingen
4. Onderzoek naar het Loonse landrecht
5. Tekstuitgave

Na inleidende beschouwingen over de strekking van het Loonse Landrecht als gewoonterecht geeft het tweede hoofdstuk een overzicht van de verschillende edities van gekende handschriften met het Loonse landrecht in de volkstaal en waarvan het leeuwendeel zich bevindt in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel, de Bibliotheca Juridica van het Rijksarchief te Hasselt en het Regionaal Historisch Centrum te Maastricht en bevat het daarvan facsimili reproducties van bladzijden uit verschillende aangehaalde edities. Daarnaast bevat het een overzicht van verschillende gekende edities sinds de zestiende eeuw waarin gepoogd werd het Loonse landrecht te redigeren en codificeren in de latijnse taal.
In het derde deel wordt een opsomming gedaan van de officiele wetboeken voor de Loonse rechterlijke instellingen zoals deze werden afgekondigd door de Prins-Bisschoppen van Luik
Het vierde deel besteed vooral aandacht aan twee gedrukte edities van het Loonse Landrecht. In de eerste plaats de uitgave in 1717 door de rechtsgeleerde Laurentius Robyns van het historisch werk van Joannes Mantelius (1599-1676): "Historiae Lossensis libri decem" een geschiedschrijving over het land van Loon, die door Robyns werd voltooid en aangevuld. Daarnaast voegde Robyns aan het werk van Mantelius twee delen toe onder de titels "Diplomata Lossensia"; een dertigtal oorkonden van publiekrechtelijke aard en "Statuta Lossensia"; een verzameling van wetten. Het tweede hoofdstuk van dat derde deel bevat het Loonse landrecht in de dietsche en fransche volkstaal.
De tweede gedrukte editie is de uitgave in 1871 van het Loonse landrecht in de editie van Crahay, die door de commissie, die op last van de Belgische overheid belast werd met de uitgave van de oude wetten van het land, de uitgave van het oude Loonse landrecht moest voorbereiden. Veel aandacht gaat naar de werkzaamheden van de "Commission Royale pour la publication des anciennes lois" en waarbij de verschillende verzamelingen, handschriften en edities met elkaar worden vergeleken en dient te worden uitgemaakt welke teksten dienen te worden weerhouden voor publicatie. Tot slot van dit vierde deel wordt aandacht besteed aan de opvattingen van de Hasseltse advocaat Antoine Bellefroid, die voorhield dat een deel van de compilatie een oudere kern bevat van het Loonse gewoonterecht die ouder is dan de inlijving van het graafschap Loon bij het prinsbisdom Luik in 1366 en dat deze oudere kern nadien werd aangevuld en verbeterd.
Deel vijf bevat de tekstuitgave van het Loonse landrecht opgevat als een parallel editie van drie verschillende gekende edities, waarvan de tekst telkens naast elkaar is gezet en voorzien van enige commentaar; het betreft de volgende handschriften;

• handschrift te Hasselt, Rijksarchief, Bibliotheca Juridica nr. 43 uit 1548
• handschrift te Hasselt, Rijksarchief, Bibliotheca Juridica nr. 26b van ca. 1550
• handschrift te Brussel, Algemeen Rijksarchief, Handschriften en oude drukken toebehorende aan de Koninklijke Commissie voor de uitgave der oude wetten en verordeningen van Belgie K 232, tweede helft 17de eeuw

Gedigitaliseerde uitgaven in facsimili of tekstuitgave van de "Historiae Lossensis libri decem" van Robyns zijn te vinden op volgende websites:

• [Detailfiche Joannes Mantelius, "Historiae Lossensis", 1717] Beschrijving van het object in [Het Stadsmus Hasselt] op [Erfgoedplus].
• [Mantelius, Joannes, Historie lossensis libri decem] Digitale facsimili weergave van het object in de [Provinciale Bibliotheek Limburg] via [Flandicra]
• [Google Books: Jan Mantels, Historiae lossensis libri decem]
• [Google Books: Johan Mantelius, Laurentius Robijns, Historia lossensis: libri decem]
• [L. Robeyn, Statuta Lossensia, sive edicta, constitutiones, declarationes & jura comitatus Lossensis, cum topographia, seu descriptione urbium, pagorum & locorum ejusdem] Tekstuitgave in html-formaat op de rechtshistorische website "Recht uit de Lage Landen" van professor Monballyu.