Publiek Geheim: Neutraal Moresnet

SPEYBROUCK, Sven (presentatie)
Neutraal Moresnet
Aflevering 3 van de reeks documentaires "Publiek Geheim" die [Canvas] heeft uitgezonden op 6 april 2010.
Zie van dezelfde reeks: Publiek Geheim Rijnkaai in Antwerpen

• Youtube: Publiek geheim: Grenspalen van Neutraal-Moresnet

Meer dan honderd jaar lang heeft er een neutraal gebied bestaan tussen Pruisen en het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, later tussen Duitsland en België. Het overleefde de Belgische revolutie en de Frans-Duitse oorlog. Het was de enige plaats in Europa die in 1815 bij het Verdrag van Wenen niet terugkeerde naar het ancien regime maar waar de Napoleontische wetgeving bleef nageleefd. Het bestaan van het land mag dan wel vergeten zijn, de neutraliteit bij de bevolking leeft voort en het Esperanto, de universele, kunstmatige taal, heeft daar een rol in gespeeld.

Achtereenvolgens zien we volgende getuigen aan het woord komen in deze documentaire:

• Jannis Deeleman, Grenspalenspotter aan de Boudewijntoren bij het zgn. Drielandenpunt te Vaals; http://www.grenspalen.com/
• Mathieu Grosch, Burgemeester van de thans Belgische gemeente Kelmis - La Calamine;
  • http://www.kelmis.be/
  • http://www.moresnet.nl/
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Kelmis
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Neutraal_Moresnet
• Frau Agnes Alwine Hackens-Paffen, een van de oudste inwoners van het dorp die nog een geboortebewijs kan laten zien dat werd uitgereikt in Neutraal Moresnet
• Selm Wenselaers, Historicus bij het Nationaal Archief Nederland toont het gebied op oude historische kaarten en het oude Akens Grensverdrag van 1816; http://www.nationaalarchief.nl/
• Piet Van Eeckhaut, Advocaat, geeft zijn juridische inzichten over de betekenis van het behoud van de Napoleontische wetgeving in Neutraal Moresnet
• Jean Pierre Van Hove, sitemanager Umicore van het centre d'affaires Dony toont de originele mijnconcessie die op 17 December 1805 werd verleend en op 24 maart 1806 bekrachtigd met een keizerlijk decreet door keizer Napoleon zelve aan de abbé Jean-Jacques Daniël Dony (1759-1819);
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Umicore
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Vieille_Montagne
  • http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Dony
  • [http://fr.wikisource.org/wiki/Adjudication_de_la_mine_de_calamine_par_Napoléon_à_Jean_Jacques_Daniel_Dony]
  • zie ook op Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren (DBNL): [Geschiedenis van de wetenschappen in België. 1815-2000 (2001)] in Hoofdstuk 2 van Michel Oris; De economische en sociale context p. 38: De band tussen wetenschap en technologie in de industriële revolutie in België is weinig onderzocht. In een recente studie schetst Robert Halleux de rol van de scheikunde als wetenschappelijke discipline in de genese van de eerste industriële revolutie. Het procédé van de extractie van zink uit kalamijn wordt vaak gezien als de enige echte Belgische bijdrage tot de revolutie van de industriële productietechnieken. Halleux wist aan te tonen dat de uitvinder ervan, Jean-Jacques Daniel Dony (1759-1819), sterk beïnvloed was door een groep Luikse wetenschappers, de ‘kring van Villette’, die al sinds 1769 interesse had voor het zinkprobleem....
• Jean Pierre Van Hove, Esperantist, vertelt over de gemeentedokter Wilhelm Molly (1838-1919) die als enthousiast Esperantist van Neutraal Moresnet een Esperantostaat wilde maken die als "Oord der Vriendschap" een thuisbasis voor de wereldwijde Esperantobeweging zou worden.
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Esperanto
  • http://www.esperanto.net/info/index_nl.html
  • [La Voco de Amikejo - Esperanto-vereniging Euregio Maas-Rijn]

Kaart van het gebied rond La Calamine
zie in dezelfde omgeving ook: Ons Krijtland Zuid-Limburg

In de uitzending zien we advocaat Piet Vaneeckhaut aanvankelijk beweren dat hij nog nooit eerder van Neutraal Moresnet gehoord had. Na bestudering van niet nader genoemde bronnen doet de rechtsgeleerde Neutraal Moresnet af als een far-west toestand waar terreur heerste. Nochtans mag aangenomen worden dat de leidende kring rond Dony niet onbekend was met de franse geleerde Saint-Simon en dat zij de principes van diens utopisch socialisme in de praktijk brachten. Zo vernemen we in de uitzending van de oprichting van een school, de inrichting van een apotheek en van recreatieve voorzieningen zoals het Casino en de Casinovijver.

• http://fr.wikipedia.org/wiki/Claude_Henri_de_Rouvroy_de_Saint-Simon
• [Wim Verzelen - Disciplinering en emancipatie (PDF] op de [Canon Sociaal Werk]

Cercle de Vilette Kring

• [http://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_de_la_vie_scientifique_en_Wallonie_de_900_à_1800#Un cercle d'études physiques et chimiques]
• [L'évolution des sciences et des techniques en Wallonie - (1995)] op [Wallonie-en-Ligne]
• [Les Botanistes liégeois et l'Emulation] op de site van de [Sociéte libre d'Emulation]
• [Démeste, Jean (1779), Lettres sur la Chemie] op de website [Virtual Museum of the History of Mineralogy]
• FLORKIN M., Life of Jean Démeste, physician and mineralogist, Rev Med Liege. 1955 Sep 15;10(18):543-55

In de wereld van geologen en amateur-geologen die er van houden oude en nieuwe mijnontginningsgebieden te bezoeken is deze Vrijstaat van mijnwerkers die leefden van de ertswinning van de Bleiberg nabij Aken echter niet onbekend. Ze hadden kruit en lood genoeg aan boord om de gekroonde hoofden buiten en de idealen van de Franse revolutie hoog te houden. De mijnconcessie die onder het Napoleontische regime werd verleend betrof de winning van calamien of kalamijn, een bestanddeel van de delfstof schalenblende.

Schalenblende van Moresnet

Schalenblende is een delfstof die bestaat uit een conglomeraat van de volgende mineralen; [Sfaleriet], [Galeniet] en [Hemimorfiet]. Dit erts wordt gedolven voor de winning van zink en lood.


Op een gepolijste doorsnede van dit gesteente merken we de gebande gelaagdheid op die we ook kennen van bvb. [agaat] en [malachiet]. Overigens wordt het mineraal hemimorfiet ook wel calamien genoemd naar [de bekende Belgische vindplaats].

De foto's zijn van mineraalspecimens uit mijn eigen particuliere collectie.

zie ook:

• [De Mijn van Plombiéres]
• [Eifel - Natuur tussen Maas en Rijn Beleven]
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Galmei
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Neu-Moresnet

en voor het tijdvak der wetenschapsgeschiedenis de tijdgenoot Minckelers te Maastricht:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Pieter_Minckelers