Een Praktische Moralist

FRANKLIN, Benjamin,
Een Praktische Moralist
Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1967
D/1967/0064/19
Aangeboden aan de leden van de W.B. Vereniging als najaarspremie 1967

Beknopte biografie van [Benjamin Franklin] samengesteld aan de hand van een bloemlezing uit de autobiografie en de [Poor Richard's Almanack] geschreven onder zijn pseudoniem Richard Saunders. Ingeleid door Jaap Buys.

Kernwaarde: De Plicht zich geroepen te voelen een zaak van Algemeen Belang te dienen.

In 1711 verscheen in Engeland "The Spectator", het model voor talrijke en in vele landen gepubliceerde tijdschriften, die een enigszins moraliserende maatschappij-beschouwing brachten. Hun leven was doorgaans van korte duur. De Engelse Spectator (onder redactie van Jos Addison en Richard Steele) werd slechts twee jaar oud. Maar hij werd veelvoudig nagevolgd, o.a. in Nederland door de Hollandsche Spectator (1731-1735) van Justus van Effen. In het onderstaand fragment zien we Franklin zichzelf dwingen tot gezond taalgebruik.

Omstreeks die tijd kreeg ik toevallig het derde nummer van De Spectator in handen. Ik had het nog niet eerder gezien, kocht het, las het enige keren aandachtig door en was er enthousiast over. Ik vond de stijl voortreffelijk en wilde die - indien mogelijk - navolgen. Met dit doel nam ik een paar nummers van de Spectator, maakte korte aantekeningen omtrent de inhoud van elke zin en legde die daarna enige dagen opzij. Vervolgens probeerde ik, zonder die aantekeningen in te zien, de tekst zo nauwkeurig mogelijk in de oorspronkelijke sfeer maar in mijn eigen woorden weer te geven. Toen vergeleek ik mijn tekst met de oorspronkelijke tekst in de Spectator, ontdekte mijn fouten en verbeterde die.

zie ook: Franklin's Autobiography voor een uitvoerig citaat naar een parallel leven aan de broers Adolf en Pieter Daens.