De Belezen Kater: Naturalis Historia

woensdag 21 november 2018

Naturalis Historia

PLINIUS, de Oudere
Naturalis Historia

Plinius Maior (= de Oudere) voluit: Gaius Plinius Secundus, (*Como 23/24 n.C. – +Stabiae [thans Castellammare di Stabia] 25 aug. 79 n.C.), Romeins militair, magistraat en schrijver, was officier in Germania (47–57), procurator in o.m. Gallia Narbonensis, Africa en Gallia Belgica, admiraal van de Romeinse vloot te Micene en raadgever van Vespasianus.

Zijn encyclopedische werk in 37 boeken, Naturalis historia, daterend uit 77, is bewaard gebleven. Het – literair weinig waardevolle – werk behandelt de wiskundig-natuurkundige beschrijving van het heelal, geografie, etnografie, antropologie, dierkunde, plantkunde, geneesmiddelen uit het planten- en dierenrijk en beschrijft in de boeken 33 tot 37 de mineralogie. In deze laatste boeken heeft hij in verband met het gebruikte materiaal ook de kunstgeschiedenis behandeld. Uittreksels van deze geweldige compilatie werden gebruikt door o.a. Solinus (3de eeuw n.C.) en in de Medicina Plinii (4de eeuw n.C.). Vooral in de middeleeuwse wetenschap zijn overal sporen van het gebruik van Plinius’ werk te bemerken. Plinius kwam om toen hij, ook gedreven door wetenschappelijke interesse voor de uitbarsting van de Vesuvius, zich vanuit Misenum naar Stabiae begaf.
Aangehaald uit en bewerkt naar;
Encarta Naslagbibliotheek Winkler Prins © 1993-2002 Microsoft Corporation/Het Spectrum.

Het bekendste werk van Plinius is de 'Naturalis Historia', waarvan de Nederlandse vertaling luidt; 'Kennis van de Natuur' of ook wel 'De wereld'. Het is een opus vol feiten en humor waarvan de 37 boeken bewaard zijn gebleven en daarmee het enige werk van Plinius de Oudere dat wij nog bezitten. Dit werk bevat vele feitelijke onjuistheden, voornamelijk door overhaast werk van Plinius en het feit dat het met humor geschreven is, maar is toch een van de belangrijkste bronnen voor vele aspecten van de Romeinse cultuur en historie. Plinius de Oudere voorziet zijn werk op meerdere plaatsen van kritiek op door hem gevonden informatie, maar deed zelf geen onderzoek. Plinius de Oudere had geen aanleg voor metafysica, natuurkunde of wiskunde, wat waarschijnlijk de reden is waarom het boek op een vlotte, humoristische manier is geschreven en niet op een theoretische manier zoals gebruikelijk is voor een encyclopedie.

Plinius de Oudere was een moralist. Hij gaf daarom kritiek op overdreven luxe, maar opvallend is dat hij ook kritiek leverde op de respectloze manier waarmee mensen met de aarde omgaan. Het is een klein wonder dat de 'Naturalis Historia' de middeleeuwen heeft overleefd. De reden hiervoor is dat het werk in de late klassieke oudheid en in de Donkere Eeuwen die daarop volgden veel is gebruikt als naslagwerk en door zijn autoriteit op vele gebieden, overleefde het boek het eerste deel van de middeleeuwen zonder al te grote problemen. In de Renaissance werd het boek weer populair, totdat humanisten alle fouten in het boek ontdekten. Ondanks die ontwikkeling is het boek niet verdwenen door de historische waarde die het boek op dat moment al had verkregen.

De boeken van de Naturalis Historia zijn gerangschikt op onderwerp.

Boek I bevat bronnen.
Boek II gaat voornamelijk over kosmologie.
De boeken III tot en met VI gaan over de geografie over de gehele toen bekende wereld.
Boek VII behandelt antropologie.
De boeken VIII tot en met XI behandelen onderwerpen van de zoölogie.
De boeken VIII tot en met XI behandelen samen een groot deel van het dierenrijk inclusief landdieren, zeedieren, vogels en insecten.
De boeken XII tot en met XIX gaat het vervolgens over plantkunde en het onderhouden van een boerderij.
De boeken XX tot en met XXXII gaan over medicijnen, magie en water.
De boeken XXXIII tot en met XXXVII gaan over metallurgie en mineralogie.

Een recente nederlandse vertaling verscheen in 2004 bij Athenaeum-Polak & Van Gennep onder de titel: 'De wereld'. Een ruime selectie uit de 37 boeken is daarin opgenomen:

De wereld. Naturalis historia, vertaald door Joost van Gelder, Mark Nieuwenhuis en Ton Peters, 2004, [ISBN 9025341845 (Worldcat, Wikipedia)]

Op het internet zijn drie engelstalige vertalingen van de 'Naturalis Historia' terug te vinden;
Op de website van het [Perseus Digital Library Project] vindt men de Bostock-Riley vertaling uit 1855 integraal aanwezig als vlot navigeerbare webpagina's.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.02.0137

De zes delen van deze vertaling zijn tevens te vinden op het [Internet Archief] als e-books.

Op het [Internet Archief] is tevens de Holland-vertaling uit 1601, zoals uitgegeven in 1847-1848, terug te vinden, deze bevat slechts een bloemlezing van het volledige werk in twee volumes.

Tot slot bevat het [Internet Archief] nog de uitgave in de 'Loeb Classical Library'-reeks, die bestaat uit het latijnse origineel op de verso en de simultane engelse vertaling van Rackham (1938) op de recto zijde van het boek.

Uit de Late Middeleeuwen en de Renaissance zijn talrijke handschriften van de 'Naturalis Historia' bekend en overgeleverd gebleven. Deze zijn vaak verlucht met prachtige, kunstige miniaturen.

Histoire Naturelle Pline - Ancient mid 12th century, Abbaye de Saint-Vincent, Le Mans, France.

Danimarca - XIII_Secolo, Plinio Historia Naturalis

De Belezen Kater

woensdag 21 november 2018

Naturalis Historia

Geen opmerkingen:

Een reactie posten